Crash by JG Ballard

Δε θα ξεχάσω μια φράση στον πρόλογο του Δημήτρη Δημητριάδη για το Η Ιστορία του Ματιού, του George Bataille από τις εκδόσεις Άγρα, όπου αναφερόμενος στο έργο του συγγραφέα λέει ότι δεν είναι για τους ερωτικά υποσιτισμένους και ηθικά στενεμένους. Ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε στη γαλλική γλώσσα το 1928 και πολλά χρόνια μετά στην αγγλική. Πώς θα ήταν άραγε να το διαβάζεις τότε;

Αναφέρω τα παραπάνω, διότι θα ήθελα πάρα πολύ να κρατούσα στα χέρια μου το Crash, του Ballard, τον Ιούνιο του 1973 και να ήμουν σε ηλικία που θα μπορούσα να το αντιληφθώ, σ’ ένα σεβαστό βαθμό. Πλέον, στα τριάντα τέσσερά μου χρόνια, το 2022, έχοντας παρακολουθήσει την κινηματογραφική εκδοχή από τον Cronenberg και ζώντας σε μια αρκετά διαφορετική εποχή από εκείνη της δεκαετίας του ’70, με τα ερεθίσματα, τη γνώση και τις καταβολές του σήμερα, ο αντίκτυπος εύλογα ηχεί διαφορετικός. Αναπόφευκτα, δε με σοκάρει, όπως πιθανά θα έκανε αν το ζούσα τότε, σε κάθε περίπτωση όμως παραμένει ανεπηρέαστο από το χρόνο, κάτι που δε γίνεται να μη διακρίνω.

Πρόκειται για βίαιο και ψυχωτικό μυθιστόρημα, ευφάνταστο και άριστα στιλιζαρισμένο, που σίγουρα δεν κάνει για όλους, βρίσκεται όμως διαθέσιμο παντού, για όποιον επιθυμεί να έρθει σε επαφή με κάτι μοναδικό και διεστραμμένο. Υπάρχει διάχυτος ερωτισμός σε κάθε σελίδα, αν και προσανατολίζεται σε κάτι πολύ συγκεκριμένο και επαναλαμβανόμενο: τη σεξουαλική διέγερση που προκαλείται από τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Η σπουδαιότητά του όμως δεν προκύπτει από το πόσο προκαλεί, μα από το σκοτάδι που αναδύεται μέσα από τις σελίδες, τον αρνητισμό του. Ξεκινάει από την προαναφερθείσα ιδέα και την αναπτύσσει μέσα από μια ομάδα ανθρώπων, μεταξύ αυτών και του πρωταγωνιστή, ο οποίος μας αφηγείται σε πρώτο ενικό πρόσωπο. Με τα παραπάνω εργαλεία, το φτάνει πολύ μακριά. Πολύ μακριά όμως.

Ο συσχετισμός της ανθρώπινης φύσης με τη τεχνολογία και συγκεκριμένα της σάρκας με κάτι μηχανικό, αποτελεί πλέον γνωστή θεματική. Το Tetsuo: The Iron Man, οι ταινίες του Cronenberg όπως επίσης τα έργα του William Gibson, αρκούν ως παραδείγματα.

Αν πρέπει να συνοψίσω σε μια πρόταση τι κάνει ο συγγραφέας εδώ (όχι κάτι ασυνήθιστο, αν έχει διαβάσει κανείς και άλλα μυθιστορήματά του), θα έλεγα πως εξερευνά αυτή την γκρίζα ζώνη. Πηγαίνει σε περιοχές ευαίσθητες, περιγράφει καταστάσεις που σπάνια κάποιος θα μπει στη διαδικασία, είτε γιατί δεν τον αφορά, είτε γιατί φοβάται, είτε γιατί αηδιάζει, είτε γιατί του είναι παντελώς άγνωστες. Προκαλεί με τη μακάβρια και νοσηρή του ατμόσφαιρα, τούτο το απίστευτα ανήθικο βιβλίο, κάτι που από μόνο του παραμένει εντυπωσιακό και ιδιαίτερο.

Από όλες τις ιστορίες του Ballard που έχω διαβάσει, η συγκεκριμένη ξεχωρίζει. Μέχρι και σήμερα, δεν έπεσε ακόμα στα χέρια μου κάτι άλλο δικό του, που να προσεγγίζει έστω και λίγο το τι συμβαίνει στο Crash. Ήταν πραγματική σύγκρουση αυτή που βίωσα, από τη αρχή μέχρι το τέλος της επαφής μου μαζί του. Σίγουρα θα επιστρέψω στο μέλλον για μια επιπλέον βύθιση στον αστικό εφιάλτη που έπλασε ο σπουδαίος δημιουργός.

As Experienced by Element 

Επιμέλεια του Δήμου Σκορδίλη